Rozwój ruchowy noworodka i niemowlaka jest wykładnikiem stopnia dojrzałości i rozwoju jego układu nerwowego. W pierwszych tygodniach życia dziecka nieprawidłowości ruchowe są trudne do wykrycia. Baczna i wnikliwa obserwacja dziecka jest w tym okresie bardzo ważna, Podstawową metodą terapeutyczną problemów rozwojowych wieku niemowlęcego jest rehabilitacja. Ma ona pobudzać powstawanie nowych połączeń w mózgu przy wykorzystaniu dużej plastyczności układu nerwowego małego dziecka. Im wcześniej dziecko rozpocznie rehabilitację, tym większa szansa na całkowite wyleczenie.
Uważnie przyglądajmy się naszym maluchom jeśli:
- w ciąży mama miała problemy z krwawieniami, utrzymaniem ciąży, nadciśnieniem, często chorowała.
- poród przebiegał z komplikacjami, był przedłużony, w jego trakcie dziecku spadało tętno, po porodzie musiał zostać podany tlen.
- maluch otrzymał niski wynik w skali Apgar (poniżej 7), urodził się przed czasem.
Nie zwlekajmy z wizytą u neurologa, jeśli wystąpił któryś z niżej wymienionych sygnałów. Być może wszystko jest tak jak być powinno, ale jeśli w rozwoju dziecka ujawnione zostaną nieprawidłowości, pamiętajmy
Co powinno niepokoić?
1 miesiąc życia (pod koniec) :
- kłopoty ze ssaniem i połykaniem, dziecko krztusi się, wymiotuje,
- ma skłonność do odchylania głowy do tyłu, wygina się,
- nie leży prosto, przekrzywia się lewo lub w prawo,
- jest ospałe,
- ma drżenia rączek i nóżek,
- ma bardzo napięte mięśnie rąk i nóg, ciężko je ubrać,
3 miesiąc życia (pod koniec) :
- dziecko nie skupia wzroku na przedmiotach i osobach,
- kiedy podciągamy je za ręce z pozycji leżącej, główka opada w tył,
- kiedy bierzemy je na ręce, nie potrafi utrzymać główki,
- jest nadmiernie wrażliwe na głos lub dotyk (krzyczy, pręży się, zastyga w bezruchu),
- ma kłopot z odwodzeniem nóżek podczas przewijania,
- około 4 miesiąca: sięga po zabawkę tylko jedną ręką, nie używa oby rąk do zabawy.
6 miesiąc życia (pod koniec) :
- dziecko nie przekręca się na boki,
- nie bawi się rączkami, nie chwyta zabawek,
- mocno zaciska piąstki, kciuki chowa w dłoni,
- ma ubogą mimikę, nie reaguje na głos matki,
- obciąga palce stóp co wygląda jak u baletnicy,
7/8 miesiąc życia :
- nie siada, nie utrzymuje pozycji siedzącej,
-nie pełza.
Jak pomóc?
Dzięki trafnej diagnozie i szybko rozpoczętej rehabilitacji zdecydowana większość dzieci szybko nadrabia straty i rozwja się najupełniej prawidłowo. Jeśli te nieprawidłowości nie zostaną wychwycone i skorygowane będą pogłbiały się i utrwalały wraz z rozwojem dziecka wpływając niekorzystnie nie tylko na poziom funkcjonowania ruchowego, ale również intelektualnego.
Co powinno się zrobić, by szybko uzyskać pomoc?
Przede wszystkim konieczna jest szybka wizyta u lekarza pediatry oraz u neurologa dziecięcego. Typowym badaniem zleconym niemowlakom jest USG przezciemiączkowe. U dzieci z grupy ryzyka okołoporodowego zostaje wykonane od razu po porodzie. Kieruje na takie badanie również lekarz neurolog, jeśli rodzice dopiero w domu zauważą coś niepojącego w zachowaniu malucha. Jest to badanie nieinwazyjne i jego prawidłowy wynik w 95 % oznacza, że wszystko jest w porządku.
Jeśli obawy rodziców się potwierdzą otrzymają od lekarza skierowanie na rehabilitację. Będzie ona miała na celu pobudzenie procesu powstawania nowych połączeń w mózgu, przy wykorzystaniu dużej plastyczności rozwijającego się układu nerwowego. Ważne jest, by rehabilitację rozpocząć jak najwcześniej, jeszcze w pierwszym półroczu życia. Te same ćwiczenia dadzą nieporównywalnie lepsze efekty u dziecka trzymiesięcznego niż u dziecka dziewięciomiesięcznego.
Jak wygląda taka rehabilitacja?
Dziecko ćwiczy poszczególne ruchy, a także całe ich sekwencje - siadanie, chwytanie, pełzanie, raczkowanie. Małe dzieci rehabilituje się metodą Bobathów albo metodą Vojty. Pierwsza z tych metod polega na wykonywaniu ruchów za dziecko lub wspomaganiu jego własnych ruchów. W tej drugiej wymusza się ruchy przez ucisk odpowiednich miejsc na ciele. Metodę Vojty nie wszystkie dzieci dobrze znoszą, czasem stają się nerwowe i płaczliwe. Metodę terapeutyczną należy wybrać zgodnie z zaleceniami lekarza, ale uwzględniając też indywidualne cechy dziecka.
W Centrum Terapii Integros niemowlęta rehabilitowane są metodą NDT Bobath. Jest to metoda szeroko stosowana na świecie i bardzo przyjazna dziecku. Istotą koncepcji NDT Bobath jest jej interdyscyplinarne podejście do rozwiązywania problemów dziecka/pacjenta z zaburzeniami funkcji ruchowych, wynikających z uszkodzenia oun. Głównym punktem jest zawsze obserwacja i analiza możliwości oraz trudności w wykonywaniu funkcjonalnych ruchów.
Założenia koncepcji NDT Bobath:
-normalizacja napięcia mięśniowego,
-hamowanie nieprawidłowych odruchów,
-wyzwalanie ruchów i kontrolowanie ich przebiegu wspomaganiami z punktów kontroli ruchów,
-utrzymanie pełnej ruchomości w stawach,
-wyrabianie kontroli postawy i ruchów,
-wykorzystanie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach.
Szczególna przydatność do pracy z niemowlętami i dziećmi wynika z tego, że nie zaburza się:
Rodzice są najlepszym rehabilitantem dla swojego dziecka. Pod okiem specjalisty uczą się wykonywać niektóre ćwiczenia. Uzupełnieniem odpowiedniej rehabilitacji jest zawsze bowiem prawidłowa, zgodna z sugestiami terapeuty, pielęgnacja oraz opieka nad niemowlakiem w domu.