Terapia poznawczo-behawioralna to rodzaj terapii, w której istotną rolę odgrywają procesy myślowe i przekonania. W ramach tej terapii pacjent jest instruowany, aby identyfikować, sprawdzać i kwestionować myśli i przekonania, które mogą prowadzić do dysfunkcji.
Sposób prowadzenia psychoterapii, rodzaj zadań, proporcja między pracą poznawczą a behawioralną, sposób komunikacji oraz rola rodziców (lub innych ważnych dorosłych) różnią się znacząco w zależności od wieku pacjenta oraz charakteru jego problemu. Dzieci i nastolatkowie mają odmienny sposób postrzegania świata niż osoby dorosłe, co wpływa na sposób przeprowadzania terapii. Z tego powodu terapeuci dostosowują swoje podejście do młodszego pacjenta na przykład poprzez uproszczenie języka, stosowanie technik takich jak rysowanie czy tworzenie historyjek, wspólne rozważanie pomysłów, planowanie działań czy nawet odgrywanie ról.
Terapia poznawcza jest ściśle związana z rozwojem myślenia abstrakcyjnego, który zazwyczaj zaczyna się kształtować około dwunastego roku życia. U młodszych dzieci techniki poznawcze muszą być dostosowane, stanowić mniejszą część terapii i unikać odwołań do myślenia abstrakcyjnego. Dlatego tradycyjnie pełnoprawną terapię poznawczo-behawioralną przeprowadza się z dziećmi od dwunastego roku życia, natomiast u młodszych dzieci terapia ma bardziej uproszczony charakter. Jednak istnieje wyjątek w przypadku dzieci cierpiących na zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, gdzie podręcznik Jennifer B. Freeman i Abbie Mars Garcia (2018) zaleca rozpoczęcie terapii poznawczo-behawioralnej już od piątego roku życia, przy zaangażowaniu rodziców w proces terapeutyczny.
Do głównych wyzwań, z jakimi mierzą się nastolatki zalicza się:
-agresywne lub bierne podejście do trudności
-trudności z rozwiązywaniem konfliktów z dorosłymi i rówieśnikami
-próby samoleczenia za pomocą alkoholu i narkotyków
-samouszkodzenia.
Według wielu źródeł psychoterapia poznawczo-behawioralna dzieci i młodzieży powinna być rozpatrywana jako podstawowy sposób postępowania w przypadku zaburzeń takich jak:
- depresja, (Hetrick, Cox, Witt, Bir i Merry, 2016; Spence, Donovan i Brechman-Toussaint, 2000; Weersing, Jeffreys, Do, Schwartz o Bolano, 2017)
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (Hojgaard I in. 2017; POTS, 2004)
- fobia społeczna, zaburzenia lękowe (James, James, Cowdrey, Soler i Choke, 2015; Wang i in., 2017; Wehry, Beesdo-Baum, Hennelly, Connolly i Strawn, 2015),
- PTSD (Dorsey i in., 2017),
- Zaburzenia zachowania, ADHD (NICE)
- Spektrum autyzmu,
- Stres,
- Problemy w kontaktach z rówieśnikami,
- Zaburzenia odżywiania.
W Centrum Terapii Integros w tym nurcie pracuje Beata Ziółkowska i Anna Polek